सांभार : मराठा साम्राज्यकोश
शिवाजी राजा -अफझलखान भेट
भेटीचा दिवस ठरला - १० नोव्हेंबर १६५९. शिवभारतात ह्या घटनेचे तपशीलवार वर्णन मिळते. शिवरायांनी अंगरख्याखाली चिलखत, मंदिलाखाली शिरस्त्राण अशी आवश्यक ती सर्व सुरक्षा घेतली होती. कमरेला तलवार व दांडपट्टाही होताच. शिवाजी राजे भेटीच्या जागी पोहोचले तेव्हा अफजलखान तिथे आधीच पोहोचला होता.
जसा शिवाजी राजा शामियान्याजवळ गेला तसे अफजलखानने हात पुढे करत त्याचे स्वागत केले. शिवाजी राजे साधारण पाच फुट पाच इंच उंचीचा असल्याने त्या धिप्पाड अफजल समोर खुजा भासत होते . त्याने शिवरायांना सर्व चिंता सोडून आदिलशाहीत येण्याचे आमंत्रण दिले. भोळेपणाचा आव आणत स्वतःची तलवारही त्याने बाजूला ठेवली.
पुढे येत त्याने शिवरायांना आलिंगन दिले व एकदम त्याच्या डाव्या हाताने शिवरायांची मान दाबत त्यांना धरले. उजव्या हाताने खंजीर उपसून त्याने शिवरायांच्या शिवरायांनी चटकन वाघनखीने अफजलखानाचा कोथळा बाहेर काढला.
शिवरायांच्या वाराने अफजल कळवळून ओरडला व झोकांड्या देत शामियान्यातून बाहेर पडला. तेवढ्यात अफजलखानाचा वकील कृष्णाजी भास्करने शिवाजीवर तलवारीने वार केला. शिवरायांनी तो परतवून लावला. काही साधनांमधे असे म्हटले आहे की कृष्णाजी ब्राह्मण असल्याने शिवरायांनी त्याला मारले नाही. काहीत असे म्हटले आहे की शिवरायांचा अंगरक्षक जीवा महाला ह्याने मधे पडून कृष्णाजीला मारले.
तोवर दोन्ही बाजूंचे अंगरक्षक तिथे आले. अफजलखानाच्या दहा बारा अंगरक्षकांना शिवरायांच्या लोकांनी यमसदनी धाडले. सैयद बंडानेही शिवाजीवर वार केला पण जीवा महालाने तो स्वतःवर घेतला आणि दंडपट्ट्याच्या दुसऱ्या घावात त्याला पाडले.
हा सर्व प्रकार बहुदा दहा बारा मिनीटात संपला असावा. शिवरायांनी त्याच्यापेक्षा कितीतरी बलाढ्या शत्रूला चतुरतेने व शेवटी शस्त्रबळाने पस्त केले. ह्या घटनेचे महत्व किती होते ते ब्रिटनमधल्या वर्तमानपत्रातील त्याच्या उल्लेखाने दिसून येते.
संदर्भग्रंथ
श्री राजा शिवछत्रपती खंड १, पृष्ठ ९०६-९१२
भेटीचा दिवस ठरला - १० नोव्हेंबर १६५९. शिवभारतात ह्या घटनेचे तपशीलवार वर्णन मिळते. शिवरायांनी अंगरख्याखाली चिलखत, मंदिलाखाली शिरस्त्राण अशी आवश्यक ती सर्व सुरक्षा घेतली होती. कमरेला तलवार व दांडपट्टाही होताच. शिवाजी राजे भेटीच्या जागी पोहोचले तेव्हा अफजलखान तिथे आधीच पोहोचला होता.
जसा शिवाजी राजा शामियान्याजवळ गेला तसे अफजलखानने हात पुढे करत त्याचे स्वागत केले. शिवाजी राजे साधारण पाच फुट पाच इंच उंचीचा असल्याने त्या धिप्पाड अफजल समोर खुजा भासत होते . त्याने शिवरायांना सर्व चिंता सोडून आदिलशाहीत येण्याचे आमंत्रण दिले. भोळेपणाचा आव आणत स्वतःची तलवारही त्याने बाजूला ठेवली.
पुढे येत त्याने शिवरायांना आलिंगन दिले व एकदम त्याच्या डाव्या हाताने शिवरायांची मान दाबत त्यांना धरले. उजव्या हाताने खंजीर उपसून त्याने शिवरायांच्या शिवरायांनी चटकन वाघनखीने अफजलखानाचा कोथळा बाहेर काढला.
शिवरायांच्या वाराने अफजल कळवळून ओरडला व झोकांड्या देत शामियान्यातून बाहेर पडला. तेवढ्यात अफजलखानाचा वकील कृष्णाजी भास्करने शिवाजीवर तलवारीने वार केला. शिवरायांनी तो परतवून लावला. काही साधनांमधे असे म्हटले आहे की कृष्णाजी ब्राह्मण असल्याने शिवरायांनी त्याला मारले नाही. काहीत असे म्हटले आहे की शिवरायांचा अंगरक्षक जीवा महाला ह्याने मधे पडून कृष्णाजीला मारले.
तोवर दोन्ही बाजूंचे अंगरक्षक तिथे आले. अफजलखानाच्या दहा बारा अंगरक्षकांना शिवरायांच्या लोकांनी यमसदनी धाडले. सैयद बंडानेही शिवाजीवर वार केला पण जीवा महालाने तो स्वतःवर घेतला आणि दंडपट्ट्याच्या दुसऱ्या घावात त्याला पाडले.
हा सर्व प्रकार बहुदा दहा बारा मिनीटात संपला असावा. शिवरायांनी त्याच्यापेक्षा कितीतरी बलाढ्या शत्रूला चतुरतेने व शेवटी शस्त्रबळाने पस्त केले. ह्या घटनेचे महत्व किती होते ते ब्रिटनमधल्या वर्तमानपत्रातील त्याच्या उल्लेखाने दिसून येते.
संदर्भग्रंथ
श्री राजा शिवछत्रपती खंड १, पृष्ठ ९०६-९१२
